DIY # 003 ซ่อมบำรุงดุมล้อระบบลูกปืนเม็ด
ผู้ดูแล: seven@klein, Cycling B®y, tntm, เสือ Spectrum
- ตาโจ
- ขาประจำ
- โพสต์: 4200
- ลงทะเบียนเมื่อ: 04 ม.ค. 2011, 16:38
- ติดต่อ:
DIY # 003 ซ่อมบำรุงดุมล้อระบบลูกปืนเม็ด
[align=center]ถ้ามีเวลาดูคลิปเลยครับ
[/align]
กลับมีอีกครั้งกับกระทู้ซ่อมบำรุงจักรยานด้วยตัวเองน่ะครับ คราวนี้จะพาไปซ่อมบำรุงดุมล้อระบบลูกปืนเม็ด ซึ่งเป็นระบบลูกปืนที่มีมานานที่สุดในวงการจักรยาน และ ใช้กันมากที่สุดในวงการจักรยาน ถึงแม้ว่าปัจจุบันจะมีระบบดุมล้อแบบใช้ลูกปืนตลับ(Seal bearing)เข้ามาได้รับความนิยมแพร่หลายในวงการจักรยาน แต่ระบบดุมล้อแบบลูกปืนเม็ดก็ยังมีให้เห็นอยู่มากมายหลากหลาย ทั้งชุดล้อรุ่นเริ่มต้น ไปจนถึงชุล้อราคาราคาสูง
ดุมล้อระบบลูกปืนเม็ด มีชื่อเรียกเป็นภาษาอังกฤษว่า Cup and Cone Bearing ซึ่งประกอบขึ้นจากการทำงานของ Cup (ถ้วยลูกปืน) เม็ดลูกปืน และ Cone (กรวยกดลูกปืน ซึ่งช่างบ้านเราเรียกว่าจี๋) ดังรูปด้านบน ซึ่งหลังการนี้ถูกนำไปใช้กับจุดหมุนที่จะต้องมีการรับแรงหลายๆจุดในจักรยาน เช่น กระโหลก , ถ้วยคอ และ ดุมล้อ เป็นต้น ในภาพด้านบนเป็นภาพตัดขวางของชุดกระโหลกแบบลูกปืนเม็ดจะเห็นว่ามีส่วนประกอบ 3 ส่วนดังนี้
1.Cup คือถ้วยลูกปืนที่ขันยึดกับท่อกระโหลก
2.Ball bearing คือ ลูกปืนซึ่งเป็นตัวรองรับการเสียดสีของการใช้งาน
3.Cone คือ กรวยที่กดลูกปิน ในกรณีรูปข้างบน กรวยจะอยู่ในตัวของแกนกระโหลกเลย
การติดตั้งระบบลูกปืนเม็ด จะต้องมีการปรับตั้งแรงในการกดลูกลูกปืนให้พอดี เพื่อการใช้งานที่มีประสิทธิภาพ ซึ่งหาตั้งมากไปจะทำให้จุดหมุนจุดนั้นฝืด หรือ ถ้าหาตั้งน้อยไปก็จะทำให้จุดหมุนจุดนั้นหลวม ซึ่งจะส่งผลให้เกิดการสึกหรอเร็วขึ้น
[/align]
กลับมีอีกครั้งกับกระทู้ซ่อมบำรุงจักรยานด้วยตัวเองน่ะครับ คราวนี้จะพาไปซ่อมบำรุงดุมล้อระบบลูกปืนเม็ด ซึ่งเป็นระบบลูกปืนที่มีมานานที่สุดในวงการจักรยาน และ ใช้กันมากที่สุดในวงการจักรยาน ถึงแม้ว่าปัจจุบันจะมีระบบดุมล้อแบบใช้ลูกปืนตลับ(Seal bearing)เข้ามาได้รับความนิยมแพร่หลายในวงการจักรยาน แต่ระบบดุมล้อแบบลูกปืนเม็ดก็ยังมีให้เห็นอยู่มากมายหลากหลาย ทั้งชุดล้อรุ่นเริ่มต้น ไปจนถึงชุล้อราคาราคาสูง
ดุมล้อระบบลูกปืนเม็ด มีชื่อเรียกเป็นภาษาอังกฤษว่า Cup and Cone Bearing ซึ่งประกอบขึ้นจากการทำงานของ Cup (ถ้วยลูกปืน) เม็ดลูกปืน และ Cone (กรวยกดลูกปืน ซึ่งช่างบ้านเราเรียกว่าจี๋) ดังรูปด้านบน ซึ่งหลังการนี้ถูกนำไปใช้กับจุดหมุนที่จะต้องมีการรับแรงหลายๆจุดในจักรยาน เช่น กระโหลก , ถ้วยคอ และ ดุมล้อ เป็นต้น ในภาพด้านบนเป็นภาพตัดขวางของชุดกระโหลกแบบลูกปืนเม็ดจะเห็นว่ามีส่วนประกอบ 3 ส่วนดังนี้
1.Cup คือถ้วยลูกปืนที่ขันยึดกับท่อกระโหลก
2.Ball bearing คือ ลูกปืนซึ่งเป็นตัวรองรับการเสียดสีของการใช้งาน
3.Cone คือ กรวยที่กดลูกปิน ในกรณีรูปข้างบน กรวยจะอยู่ในตัวของแกนกระโหลกเลย
การติดตั้งระบบลูกปืนเม็ด จะต้องมีการปรับตั้งแรงในการกดลูกลูกปืนให้พอดี เพื่อการใช้งานที่มีประสิทธิภาพ ซึ่งหาตั้งมากไปจะทำให้จุดหมุนจุดนั้นฝืด หรือ ถ้าหาตั้งน้อยไปก็จะทำให้จุดหมุนจุดนั้นหลวม ซึ่งจะส่งผลให้เกิดการสึกหรอเร็วขึ้น
- ตาโจ
- ขาประจำ
- โพสต์: 4200
- ลงทะเบียนเมื่อ: 04 ม.ค. 2011, 16:38
- ติดต่อ:
Re: ดีไอวาย # 003 ซ่อมบำรุงดุมล้อระบบลูกปืนเม็ด
1.แกนล็อค(จะเป็นแกนสอด หรือ แกนปลดก็ได้)
2.แกนดุม อันนี้เป็นแกนที่อยู่ในดุม คนละส่วนกับแกนล็อค แกนดุมจะไม่มีการเคลื่อนไหว จะถูกยึดให้นิ่งอยู่กับที่
3.ลูกปืน ชุดลูกปืนจะเป็นกลไกลลดแรงเสียดสีในการหมุนของดุมล้อ
4.เปลือกดุม ชุดที่จะทำหน้าที่เป็นที่ยึดซี่กับวงล้อและจะหมุนไปพร้อมๆกับการหมุนของล้อ
นอกจากนั้นส่วนประกอบอื่นๆ สามารถศึกษาได้จากภาพด้านบน ดุมหน้าเป็นกลไลพื้นฐานที่ไม่ได้มีความซับซ้อนมากนัก
- ตาโจ
- ขาประจำ
- โพสต์: 4200
- ลงทะเบียนเมื่อ: 04 ม.ค. 2011, 16:38
- ติดต่อ:
Re: ดีไอวาย # 003 ซ่อมบำรุงดุมล้อระบบลูกปืนเม็ด
ก่อนที่จะไปรายละเอียดดุมหลัง เราลองมาดูการเปรียบเทียบการวางตำแหน่งลูกปืนของดุมล้อหน้ากับดุมล้อหลัง กันก่อน ซึ่งจะเห็นว่าความกว้างในการวางตำแหน่งของลูกปืนในดุมหลังจะมีมากกว่าดุมหน้า เพราะต้องเผื่อความหนาของโม่ด้วย
การวางตำแหน่งลูกปืนของดุมล้อหน้า
การวางตำแหน่งลูกปืนของดุมล้อหลัง
การวางตำแหน่งลูกปืนของดุมล้อหน้า
การวางตำแหน่งลูกปืนของดุมล้อหลัง
- ตาโจ
- ขาประจำ
- โพสต์: 4200
- ลงทะเบียนเมื่อ: 04 ม.ค. 2011, 16:38
- ติดต่อ:
Re: ดีไอวาย # 003 ซ่อมบำรุงดุมล้อระบบลูกปืนเม็ด
จุดที่แตกต่างกันระหว่างดุมล้อแบบลูกปืนเม็ด กับ ดุมล้อแบบลูกปืนตลับ คือ ความกว้างในการวางตำแหน่งลูกปืนดุมหลัง นั้นจะมีมากกว่า ความกว้างในการวางลูกปืนของดุมล้อแบบลูกปืนตลับ จากรูปทั้งสองจะสังเกตุเห็นว่า ดุมล้อแบบลูกปืนเม็ดจะมีการวางตำแหน่งลูกปืนดุมที่ปีกดุมด้านตรงข้ามโม่ และ วางตำแหน่งลูกปืนภายในโม่ ซึ่งจะมีความกว้างมาก ข้อดีของการวางกว้างแบบนี้คือ สามารถรับแรงในแนวเฉียงได้ดี อธิบายเป็นหนังการ์ตูนก็คือทำให้การเลี้ยวโค้งเข้าได้อย่างมั่นคงรถนิ่งมากกว่า
ส่วนการวางตำแหน่งลูกปืนของดุมล้อแบบตลับส่วนใหญ่จะนิยมวางในปีกดุม เช่นในรูปด้านล่าง จะมีการวางตำแหน่งลูกปืนดุมหลัง ไว้ที่ปีกดุมทั้งด้านซ้าย และ ขวา ของดุมหลัง ซึ่งจะแคบกว่าดุมล้อแบบลูกปืนเม็ดพอสมควร
ส่วนการวางตำแหน่งลูกปืนของดุมล้อแบบตลับส่วนใหญ่จะนิยมวางในปีกดุม เช่นในรูปด้านล่าง จะมีการวางตำแหน่งลูกปืนดุมหลัง ไว้ที่ปีกดุมทั้งด้านซ้าย และ ขวา ของดุมหลัง ซึ่งจะแคบกว่าดุมล้อแบบลูกปืนเม็ดพอสมควร
- ตาโจ
- ขาประจำ
- โพสต์: 4200
- ลงทะเบียนเมื่อ: 04 ม.ค. 2011, 16:38
- ติดต่อ:
Re: ดีไอวาย # 003 ซ่อมบำรุงดุมล้อระบบลูกปืนเม็ด
[align=center]
กระทู้นี้ไม่ได้มีเจตนาชี้นำว่าดุมล้อลูกปืนแบบไหนดีกว่าแบบไหน แต่ต้องการอธิบายให้ท่านเข้าใจว่ามันทำงานได้อย่างไร เพื่อที่จะนำความรู้ความเข้าใจไปซ่อมบำรุงให้มันกลับมาทำงานได้มีประสิทธิภาพ
เข้าใจตรงกันน่ะครับ
[/align]กระทู้นี้ไม่ได้มีเจตนาชี้นำว่าดุมล้อลูกปืนแบบไหนดีกว่าแบบไหน แต่ต้องการอธิบายให้ท่านเข้าใจว่ามันทำงานได้อย่างไร เพื่อที่จะนำความรู้ความเข้าใจไปซ่อมบำรุงให้มันกลับมาทำงานได้มีประสิทธิภาพ
เข้าใจตรงกันน่ะครับ
- ตาโจ
- ขาประจำ
- โพสต์: 4200
- ลงทะเบียนเมื่อ: 04 ม.ค. 2011, 16:38
- ติดต่อ:
Re: ดีไอวาย # 003 ซ่อมบำรุงดุมล้อระบบลูกปืนเม็ด
และแล้วก็ถึงคราวมาดูส่วนประกอบดุมหลังกันครับ ดุมหลังจะมีส่วนประกอบคล้ายๆดุมหน้า แต่จะมีความซับซ้อนมากกว่า เนื่องจากมีชุดโม่ (Freehub) เข้ามา
- ตาโจ
- ขาประจำ
- โพสต์: 4200
- ลงทะเบียนเมื่อ: 04 ม.ค. 2011, 16:38
- ติดต่อ:
Re: ดีไอวาย # 003 ซ่อมบำรุงดุมล้อระบบลูกปืนเม็ด
รูปผ่าให้เห็นชุดโม่เวลาติดตั้งเข้ากับดุมล้อหลัง
-
- ขาประจำ
- โพสต์: 845
- ลงทะเบียนเมื่อ: 04 ส.ค. 2008, 23:14
- team: ฺFreedom
- Bike: Niner Jet 9 RDO Full Carbon
- ตำแหน่ง: 159/87 ถ.เรียบทางรถไฟ ม.ลำพูนสปาแลนด์ ม.10 ต.บ้านกลาง อ.เมือง จ.ลำพูน 51000
- ติดต่อ:
Re: ดีไอวาย # 003 ซ่อมบำรุงดุมล้อระบบลูกปืนเม็ด
ขอบคุณอีกครั้งครับ ชอบกระทู้แบบนี้มาก
" ความตาย มันจะฆ่าเราแค่ครั้งเดียว
แต่ความกลัวมันจะฆ่าเราตลอดไป "
แต่ความกลัวมันจะฆ่าเราตลอดไป "
- ตาโจ
- ขาประจำ
- โพสต์: 4200
- ลงทะเบียนเมื่อ: 04 ม.ค. 2011, 16:38
- ติดต่อ:
Re: ดีไอวาย # 003 ซ่อมบำรุงดุมล้อระบบลูกปืนเม็ด
ระบบ Angular Contract Bearing จะมีใช้อยู่ในดุมล้อเช่น XT / XTR Ultegea/RS81 /Dura-Ace หรือ Campagnolo Zonda/Eurus/Bulltet /Bora-1 เป็นต้น
- ตาโจ
- ขาประจำ
- โพสต์: 4200
- ลงทะเบียนเมื่อ: 04 ม.ค. 2011, 16:38
- ติดต่อ:
Re: ดีไอวาย # 003 ซ่อมบำรุงดุมล้อระบบลูกปืนเม็ด
[align=center]
แต่เดิมนั้นดุมล้อระบบ Cup and Cone จะมีการบรรจุลูกปืนแบบวางเรียงกันจนเต็มถ้วยลูกปืน จึงทำให้หลายๆคนเรียกว่าระบบลูกปืนเรียงเม็ด ต่อมาทางผู้ผลิตได้มีการพัฒนาถ้วยลูกปืนให้มีขนาดใหญ่ขึ้น แต่วางลูกปืนเท่าเดิม โดยการใช้ระบบลูกปืนพวง ซึ่งนั้นก็จะทำให้มีการกระจายแรงอย่างสมมาตร และ ตัดปัญหาลูกปืนเสียดสีกันเองไปได้ ระบบลูกปืนพวงเริ่มมีใช้งานในดุมล้อรุ่นสูงๆเช่น XT XTR Ultegra Dura-Ace และ Campagnolo
[/align]แต่เดิมนั้นดุมล้อระบบ Cup and Cone จะมีการบรรจุลูกปืนแบบวางเรียงกันจนเต็มถ้วยลูกปืน จึงทำให้หลายๆคนเรียกว่าระบบลูกปืนเรียงเม็ด ต่อมาทางผู้ผลิตได้มีการพัฒนาถ้วยลูกปืนให้มีขนาดใหญ่ขึ้น แต่วางลูกปืนเท่าเดิม โดยการใช้ระบบลูกปืนพวง ซึ่งนั้นก็จะทำให้มีการกระจายแรงอย่างสมมาตร และ ตัดปัญหาลูกปืนเสียดสีกันเองไปได้ ระบบลูกปืนพวงเริ่มมีใช้งานในดุมล้อรุ่นสูงๆเช่น XT XTR Ultegra Dura-Ace และ Campagnolo
- ตาโจ
- ขาประจำ
- โพสต์: 4200
- ลงทะเบียนเมื่อ: 04 ม.ค. 2011, 16:38
- ติดต่อ:
Re: ดีไอวาย # 003 ซ่อมบำรุงดุมล้อระบบลูกปืนเม็ด
[align=center]โปรดดูคลิปประกอบเพื่อความเข้าใจอย่างกระจ่างว่าทำไมต้องล็อคแกนกุม
[/align]
หัวใจสำคัญของการซ่อมบำรุงดุมล้อระบบลูกปืนเม็ด คือ การตั้งจี๋ให้ได้แรงกดลูกปืนที่พอดี การตั้งจี๋ คือ การปรับตั้งความห่างของตัวจี๋(Cone หรือ กรวย)ที่กดลูกปืนให้ได้ระยะที่เหมาะสม คือ ทำให้ดุมล้อมีความลื่นสูงสุด โดยที่แกนดุมไม่โยกคลอน
แต่เดิมนั้นการตั้งจี๋จะใช้แค่สองมือขั้นจี๋ โดยไม่มีการล็อคแกนดุม ซึ่งวิธีดังกล่าวจะทำให้เสียเวลามากกว่าจะตั้งได้ระยะที่เหมาสม หรือ ตั้งได้ก็ตั้งได้ไม่เนียนพอ จึงทำให้ช่างซ่อมจักรยานหลายๆคนไม่ค่อยอยากจะรับตั้งให้เพราะยุ่งยากและเสียเวลา
สำหรับกระทู้นี้จะแนะนำวิธีตั้งจี๋แบบล็อคแกนดุม ซึ่งวิธีนี้จะทำให้การตั้งจี๋เป็นเรื่องที่สะดวกมากขึ้น มีความแน่นอนมากขึ้น ที่สำคัญคือใช้เวลาในการตั้งน้อยลง
[/align]
หัวใจสำคัญของการซ่อมบำรุงดุมล้อระบบลูกปืนเม็ด คือ การตั้งจี๋ให้ได้แรงกดลูกปืนที่พอดี การตั้งจี๋ คือ การปรับตั้งความห่างของตัวจี๋(Cone หรือ กรวย)ที่กดลูกปืนให้ได้ระยะที่เหมาะสม คือ ทำให้ดุมล้อมีความลื่นสูงสุด โดยที่แกนดุมไม่โยกคลอน
แต่เดิมนั้นการตั้งจี๋จะใช้แค่สองมือขั้นจี๋ โดยไม่มีการล็อคแกนดุม ซึ่งวิธีดังกล่าวจะทำให้เสียเวลามากกว่าจะตั้งได้ระยะที่เหมาสม หรือ ตั้งได้ก็ตั้งได้ไม่เนียนพอ จึงทำให้ช่างซ่อมจักรยานหลายๆคนไม่ค่อยอยากจะรับตั้งให้เพราะยุ่งยากและเสียเวลา
สำหรับกระทู้นี้จะแนะนำวิธีตั้งจี๋แบบล็อคแกนดุม ซึ่งวิธีนี้จะทำให้การตั้งจี๋เป็นเรื่องที่สะดวกมากขึ้น มีความแน่นอนมากขึ้น ที่สำคัญคือใช้เวลาในการตั้งน้อยลง
- ตาโจ
- ขาประจำ
- โพสต์: 4200
- ลงทะเบียนเมื่อ: 04 ม.ค. 2011, 16:38
- ติดต่อ:
Re: ดีไอวาย # 003 ซ่อมบำรุงดุมล้อระบบลูกปืนเม็ด
เครื่องมือตามภาพ นอกนั้นก็จะมีปากกาจับชิ้นงานน่ะครับ
- ตาโจ
- ขาประจำ
- โพสต์: 4200
- ลงทะเบียนเมื่อ: 04 ม.ค. 2011, 16:38
- ติดต่อ:
Re: ดีไอวาย # 003 ซ่อมบำรุงดุมล้อระบบลูกปืนเม็ด
ปลายของแกนดุมด้านโม่ที่หนีบเข้ากับปากกาจับชิ้นงาน
- ตาโจ
- ขาประจำ
- โพสต์: 4200
- ลงทะเบียนเมื่อ: 04 ม.ค. 2011, 16:38
- ติดต่อ:
Re: ดีไอวาย # 003 ซ่อมบำรุงดุมล้อระบบลูกปืนเม็ด
วิธีทำก็มีง่ายๆ 13 ขั้นตอนตั้งแต่ถอด ถึงประกอบ นอกจากนั้นก็จะการเช็ดทำความสะอาดลูกปืนด้วยครับ ซึ่งอันนั้นทำกันเองได้ไม่ยาก ในภาพชุดนี้เป็นการถอดประกอบดุมหลังน่ะครับ ดุมล้อหน้าก็ทำเหมือนกันกัน
- ตาโจ
- ขาประจำ
- โพสต์: 4200
- ลงทะเบียนเมื่อ: 04 ม.ค. 2011, 16:38
- ติดต่อ:
Re: ดีไอวาย # 003 ซ่อมบำรุงดุมล้อระบบลูกปืนเม็ด
ใครที่ดูแล้วยังไม่เข้าใจ ลองดูคลิปนี้ของต่างประเทศประกอบกันด้วยก็ได้ครับ