DIY # 003 ซ่อมบำรุงดุมล้อระบบลูกปืนเม็ด

คำถามพูดคุยเกี่ยวกับจักรยานเสือภูเขาหรืออุปกรณ์ต่างๆ

ผู้ดูแล: seven@klein, Cycling B®y, tntm, เสือ Spectrum

รูปประจำตัวสมาชิก
ตาโจ
ขาประจำ
ขาประจำ
โพสต์: 4200
ลงทะเบียนเมื่อ: 04 ม.ค. 2011, 16:38
ติดต่อ:

DIY # 003 ซ่อมบำรุงดุมล้อระบบลูกปืนเม็ด

โพสต์ โดย ตาโจ »

[align=center]ถ้ามีเวลาดูคลิปเลยครับ
[/align]

cup-cone-basic.jpg
cup-cone-basic.jpg (116.33 KiB) เข้าดูแล้ว 34090 ครั้ง
กลับมีอีกครั้งกับกระทู้ซ่อมบำรุงจักรยานด้วยตัวเองน่ะครับ คราวนี้จะพาไปซ่อมบำรุงดุมล้อระบบลูกปืนเม็ด ซึ่งเป็นระบบลูกปืนที่มีมานานที่สุดในวงการจักรยาน และ ใช้กันมากที่สุดในวงการจักรยาน ถึงแม้ว่าปัจจุบันจะมีระบบดุมล้อแบบใช้ลูกปืนตลับ(Seal bearing)เข้ามาได้รับความนิยมแพร่หลายในวงการจักรยาน แต่ระบบดุมล้อแบบลูกปืนเม็ดก็ยังมีให้เห็นอยู่มากมายหลากหลาย ทั้งชุดล้อรุ่นเริ่มต้น ไปจนถึงชุล้อราคาราคาสูง

ดุมล้อระบบลูกปืนเม็ด มีชื่อเรียกเป็นภาษาอังกฤษว่า Cup and Cone Bearing ซึ่งประกอบขึ้นจากการทำงานของ Cup (ถ้วยลูกปืน) เม็ดลูกปืน และ Cone (กรวยกดลูกปืน ซึ่งช่างบ้านเราเรียกว่าจี๋) ดังรูปด้านบน ซึ่งหลังการนี้ถูกนำไปใช้กับจุดหมุนที่จะต้องมีการรับแรงหลายๆจุดในจักรยาน เช่น กระโหลก , ถ้วยคอ และ ดุมล้อ เป็นต้น ในภาพด้านบนเป็นภาพตัดขวางของชุดกระโหลกแบบลูกปืนเม็ดจะเห็นว่ามีส่วนประกอบ 3 ส่วนดังนี้
1.Cup คือถ้วยลูกปืนที่ขันยึดกับท่อกระโหลก
2.Ball bearing คือ ลูกปืนซึ่งเป็นตัวรองรับการเสียดสีของการใช้งาน
3.Cone คือ กรวยที่กดลูกปิน ในกรณีรูปข้างบน กรวยจะอยู่ในตัวของแกนกระโหลกเลย
การติดตั้งระบบลูกปืนเม็ด จะต้องมีการปรับตั้งแรงในการกดลูกลูกปืนให้พอดี เพื่อการใช้งานที่มีประสิทธิภาพ ซึ่งหาตั้งมากไปจะทำให้จุดหมุนจุดนั้นฝืด หรือ ถ้าหาตั้งน้อยไปก็จะทำให้จุดหมุนจุดนั้นหลวม ซึ่งจะส่งผลให้เกิดการสึกหรอเร็วขึ้น
รูปประจำตัวสมาชิก
ตาโจ
ขาประจำ
ขาประจำ
โพสต์: 4200
ลงทะเบียนเมื่อ: 04 ม.ค. 2011, 16:38
ติดต่อ:

Re: ดีไอวาย # 003 ซ่อมบำรุงดุมล้อระบบลูกปืนเม็ด

โพสต์ โดย ตาโจ »

front shimano.jpg
ก่อนจะไปเรื่องการซ่อมบำรุงเรามาทำความรู้จักกับส่วนประกอบภายในดุมล้อกันก่อน ดุมล้อจะประกออบด้วยส่วนประกอบหลักๆอยู่ 4 ชุดอันได้แก่
1.แกนล็อค(จะเป็นแกนสอด หรือ แกนปลดก็ได้)
2.แกนดุม อันนี้เป็นแกนที่อยู่ในดุม คนละส่วนกับแกนล็อค แกนดุมจะไม่มีการเคลื่อนไหว จะถูกยึดให้นิ่งอยู่กับที่
3.ลูกปืน ชุดลูกปืนจะเป็นกลไกลลดแรงเสียดสีในการหมุนของดุมล้อ
4.เปลือกดุม ชุดที่จะทำหน้าที่เป็นที่ยึดซี่กับวงล้อและจะหมุนไปพร้อมๆกับการหมุนของล้อ

นอกจากนั้นส่วนประกอบอื่นๆ สามารถศึกษาได้จากภาพด้านบน ดุมหน้าเป็นกลไลพื้นฐานที่ไม่ได้มีความซับซ้อนมากนัก
รูปประจำตัวสมาชิก
ตาโจ
ขาประจำ
ขาประจำ
โพสต์: 4200
ลงทะเบียนเมื่อ: 04 ม.ค. 2011, 16:38
ติดต่อ:

Re: ดีไอวาย # 003 ซ่อมบำรุงดุมล้อระบบลูกปืนเม็ด

โพสต์ โดย ตาโจ »

ก่อนที่จะไปรายละเอียดดุมหลัง เราลองมาดูการเปรียบเทียบการวางตำแหน่งลูกปืนของดุมล้อหน้ากับดุมล้อหลัง กันก่อน ซึ่งจะเห็นว่าความกว้างในการวางตำแหน่งของลูกปืนในดุมหลังจะมีมากกว่าดุมหน้า เพราะต้องเผื่อความหนาของโม่ด้วย
cup-and-cone.jpg
การวางตำแหน่งลูกปืนของดุมล้อหน้า
720px-Bicycle_Hub_Comparison.svg.png
720px-Bicycle_Hub_Comparison.svg.png (100.53 KiB) เข้าดูแล้ว 33963 ครั้ง
การวางตำแหน่งลูกปืนของดุมล้อหลัง
รูปประจำตัวสมาชิก
ตาโจ
ขาประจำ
ขาประจำ
โพสต์: 4200
ลงทะเบียนเมื่อ: 04 ม.ค. 2011, 16:38
ติดต่อ:

Re: ดีไอวาย # 003 ซ่อมบำรุงดุมล้อระบบลูกปืนเม็ด

โพสต์ โดย ตาโจ »

จุดที่แตกต่างกันระหว่างดุมล้อแบบลูกปืนเม็ด กับ ดุมล้อแบบลูกปืนตลับ คือ ความกว้างในการวางตำแหน่งลูกปืนดุมหลัง นั้นจะมีมากกว่า ความกว้างในการวางลูกปืนของดุมล้อแบบลูกปืนตลับ จากรูปทั้งสองจะสังเกตุเห็นว่า ดุมล้อแบบลูกปืนเม็ดจะมีการวางตำแหน่งลูกปืนดุมที่ปีกดุมด้านตรงข้ามโม่ และ วางตำแหน่งลูกปืนภายในโม่ ซึ่งจะมีความกว้างมาก ข้อดีของการวางกว้างแบบนี้คือ สามารถรับแรงในแนวเฉียงได้ดี อธิบายเป็นหนังการ์ตูนก็คือทำให้การเลี้ยวโค้งเข้าได้อย่างมั่นคงรถนิ่งมากกว่า


bicycle-rear-hub.jpg
bicycle-rear-hub.jpg (54.49 KiB) เข้าดูแล้ว 33962 ครั้ง
ส่วนการวางตำแหน่งลูกปืนของดุมล้อแบบตลับส่วนใหญ่จะนิยมวางในปีกดุม เช่นในรูปด้านล่าง จะมีการวางตำแหน่งลูกปืนดุมหลัง ไว้ที่ปีกดุมทั้งด้านซ้าย และ ขวา ของดุมหลัง ซึ่งจะแคบกว่าดุมล้อแบบลูกปืนเม็ดพอสมควร
coupe-1.jpg
coupe-1.jpg (67.71 KiB) เข้าดูแล้ว 33962 ครั้ง
รูปประจำตัวสมาชิก
ตาโจ
ขาประจำ
ขาประจำ
โพสต์: 4200
ลงทะเบียนเมื่อ: 04 ม.ค. 2011, 16:38
ติดต่อ:

Re: ดีไอวาย # 003 ซ่อมบำรุงดุมล้อระบบลูกปืนเม็ด

โพสต์ โดย ตาโจ »

[align=center]
R9831492-19.jpg
R9831492-19.jpg (16.84 KiB) เข้าดูแล้ว 33960 ครั้ง
[/align]

กระทู้นี้ไม่ได้มีเจตนาชี้นำว่าดุมล้อลูกปืนแบบไหนดีกว่าแบบไหน แต่ต้องการอธิบายให้ท่านเข้าใจว่ามันทำงานได้อย่างไร เพื่อที่จะนำความรู้ความเข้าใจไปซ่อมบำรุงให้มันกลับมาทำงานได้มีประสิทธิภาพ

เข้าใจตรงกันน่ะครับ :mrgreen:
รูปประจำตัวสมาชิก
ตาโจ
ขาประจำ
ขาประจำ
โพสต์: 4200
ลงทะเบียนเมื่อ: 04 ม.ค. 2011, 16:38
ติดต่อ:

Re: ดีไอวาย # 003 ซ่อมบำรุงดุมล้อระบบลูกปืนเม็ด

โพสต์ โดย ตาโจ »

rear shimano.jpg
และแล้วก็ถึงคราวมาดูส่วนประกอบดุมหลังกันครับ ดุมหลังจะมีส่วนประกอบคล้ายๆดุมหน้า แต่จะมีความซับซ้อนมากกว่า เนื่องจากมีชุดโม่ (Freehub) เข้ามา
รูปประจำตัวสมาชิก
ตาโจ
ขาประจำ
ขาประจำ
โพสต์: 4200
ลงทะเบียนเมื่อ: 04 ม.ค. 2011, 16:38
ติดต่อ:

Re: ดีไอวาย # 003 ซ่อมบำรุงดุมล้อระบบลูกปืนเม็ด

โพสต์ โดย ตาโจ »

freehubparts.jpg
freehubparts.jpg (35.54 KiB) เข้าดูแล้ว 33953 ครั้ง
ชุดโม่ของดุมลูกปืนเม็ดจะมีส่วนประกอบตามภาพด้านบน เวลาใช้งานจะถูกติดตั้งด้วยการยึดน็อตให้เป็นชิ้นเดียวกันกับเปลือกดุมหลัง
IMG_6585 (1024x768).jpg
IMG_6585 (1024x768).jpg (418.52 KiB) เข้าดูแล้ว 33953 ครั้ง
รูปผ่าให้เห็นชุดโม่เวลาติดตั้งเข้ากับดุมล้อหลัง
Tiger วุฒิ
ขาประจำ
ขาประจำ
โพสต์: 845
ลงทะเบียนเมื่อ: 04 ส.ค. 2008, 23:14
team: ฺFreedom
Bike: Niner Jet 9 RDO Full Carbon
ตำแหน่ง: 159/87 ถ.เรียบทางรถไฟ ม.ลำพูนสปาแลนด์ ม.10 ต.บ้านกลาง อ.เมือง จ.ลำพูน 51000
ติดต่อ:

Re: ดีไอวาย # 003 ซ่อมบำรุงดุมล้อระบบลูกปืนเม็ด

โพสต์ โดย Tiger วุฒิ »

ขอบคุณอีกครั้งครับ ชอบกระทู้แบบนี้มาก
" ความตาย มันจะฆ่าเราแค่ครั้งเดียว
แต่ความกลัวมันจะฆ่าเราตลอดไป "
รูปประจำตัวสมาชิก
ตาโจ
ขาประจำ
ขาประจำ
โพสต์: 4200
ลงทะเบียนเมื่อ: 04 ม.ค. 2011, 16:38
ติดต่อ:

Re: ดีไอวาย # 003 ซ่อมบำรุงดุมล้อระบบลูกปืนเม็ด

โพสต์ โดย ตาโจ »

inside-bearings.jpg
พักยกกันนิดหนึงน่ะครับ รูปด้านบน ซ้ายมือแสดงลูกปืนตลับแบบ Seal Bearing ส่วนขวามือแสดงลูกปืนแบบ Angular Contact bearing ซึ่งเป็นระบบลูกปืนเม็ดที่คล้ายๆกับระบบลูกปืน Cup and Cone แต่จะต่างกันที่พื้นผิวที่สัมผัสลูกปืนของระบบ Angular Contact bearing จะมีน้อยกว่า ทำให้ดุมล้อมีความลื่นมากกว่า

ระบบ Angular Contract Bearing จะมีใช้อยู่ในดุมล้อเช่น XT / XTR Ultegea/RS81 /Dura-Ace หรือ Campagnolo Zonda/Eurus/Bulltet /Bora-1 เป็นต้น
รูปประจำตัวสมาชิก
ตาโจ
ขาประจำ
ขาประจำ
โพสต์: 4200
ลงทะเบียนเมื่อ: 04 ม.ค. 2011, 16:38
ติดต่อ:

Re: ดีไอวาย # 003 ซ่อมบำรุงดุมล้อระบบลูกปืนเม็ด

โพสต์ โดย ตาโจ »

[align=center]
url.jpg
url.jpg (54.04 KiB) เข้าดูแล้ว 33944 ครั้ง
[/align]

แต่เดิมนั้นดุมล้อระบบ Cup and Cone จะมีการบรรจุลูกปืนแบบวางเรียงกันจนเต็มถ้วยลูกปืน จึงทำให้หลายๆคนเรียกว่าระบบลูกปืนเรียงเม็ด ต่อมาทางผู้ผลิตได้มีการพัฒนาถ้วยลูกปืนให้มีขนาดใหญ่ขึ้น แต่วางลูกปืนเท่าเดิม โดยการใช้ระบบลูกปืนพวง ซึ่งนั้นก็จะทำให้มีการกระจายแรงอย่างสมมาตร และ ตัดปัญหาลูกปืนเสียดสีกันเองไปได้ ระบบลูกปืนพวงเริ่มมีใช้งานในดุมล้อรุ่นสูงๆเช่น XT XTR Ultegra Dura-Ace และ Campagnolo
รูปประจำตัวสมาชิก
ตาโจ
ขาประจำ
ขาประจำ
โพสต์: 4200
ลงทะเบียนเมื่อ: 04 ม.ค. 2011, 16:38
ติดต่อ:

Re: ดีไอวาย # 003 ซ่อมบำรุงดุมล้อระบบลูกปืนเม็ด

โพสต์ โดย ตาโจ »

[align=center]โปรดดูคลิปประกอบเพื่อความเข้าใจอย่างกระจ่างว่าทำไมต้องล็อคแกนกุม


IMG_0512.jpg
IMG_0512.jpg (121.56 KiB) เข้าดูแล้ว 33940 ครั้ง
[/align]

หัวใจสำคัญของการซ่อมบำรุงดุมล้อระบบลูกปืนเม็ด คือ การตั้งจี๋ให้ได้แรงกดลูกปืนที่พอดี การตั้งจี๋ คือ การปรับตั้งความห่างของตัวจี๋(Cone หรือ กรวย)ที่กดลูกปืนให้ได้ระยะที่เหมาะสม คือ ทำให้ดุมล้อมีความลื่นสูงสุด โดยที่แกนดุมไม่โยกคลอน

แต่เดิมนั้นการตั้งจี๋จะใช้แค่สองมือขั้นจี๋ โดยไม่มีการล็อคแกนดุม ซึ่งวิธีดังกล่าวจะทำให้เสียเวลามากกว่าจะตั้งได้ระยะที่เหมาสม หรือ ตั้งได้ก็ตั้งได้ไม่เนียนพอ จึงทำให้ช่างซ่อมจักรยานหลายๆคนไม่ค่อยอยากจะรับตั้งให้เพราะยุ่งยากและเสียเวลา

สำหรับกระทู้นี้จะแนะนำวิธีตั้งจี๋แบบล็อคแกนดุม ซึ่งวิธีนี้จะทำให้การตั้งจี๋เป็นเรื่องที่สะดวกมากขึ้น มีความแน่นอนมากขึ้น ที่สำคัญคือใช้เวลาในการตั้งน้อยลง
รูปประจำตัวสมาชิก
ตาโจ
ขาประจำ
ขาประจำ
โพสต์: 4200
ลงทะเบียนเมื่อ: 04 ม.ค. 2011, 16:38
ติดต่อ:

Re: ดีไอวาย # 003 ซ่อมบำรุงดุมล้อระบบลูกปืนเม็ด

โพสต์ โดย ตาโจ »

IMG_0493.jpg
เครื่องมือตามภาพ นอกนั้นก็จะมีปากกาจับชิ้นงานน่ะครับ
รูปประจำตัวสมาชิก
ตาโจ
ขาประจำ
ขาประจำ
โพสต์: 4200
ลงทะเบียนเมื่อ: 04 ม.ค. 2011, 16:38
ติดต่อ:

Re: ดีไอวาย # 003 ซ่อมบำรุงดุมล้อระบบลูกปืนเม็ด

โพสต์ โดย ตาโจ »

IMG_0494.jpg
ปลายของแกนดุมด้านโม่ที่หนีบเข้ากับปากกาจับชิ้นงาน
รูปประจำตัวสมาชิก
ตาโจ
ขาประจำ
ขาประจำ
โพสต์: 4200
ลงทะเบียนเมื่อ: 04 ม.ค. 2011, 16:38
ติดต่อ:

Re: ดีไอวาย # 003 ซ่อมบำรุงดุมล้อระบบลูกปืนเม็ด

โพสต์ โดย ตาโจ »

วิธีทำก็มีง่ายๆ 13 ขั้นตอนตั้งแต่ถอด ถึงประกอบ นอกจากนั้นก็จะการเช็ดทำความสะอาดลูกปืนด้วยครับ ซึ่งอันนั้นทำกันเองได้ไม่ยาก ในภาพชุดนี้เป็นการถอดประกอบดุมหลังน่ะครับ ดุมล้อหน้าก็ทำเหมือนกันกัน
ไฟล์แนบ
001.jpg
002.jpg
003.jpg
004.jpg
005.jpg
006.jpg
007.jpg
008.jpg
009.jpg
010.jpg
011.jpg
012.jpg
013.jpg
รูปประจำตัวสมาชิก
ตาโจ
ขาประจำ
ขาประจำ
โพสต์: 4200
ลงทะเบียนเมื่อ: 04 ม.ค. 2011, 16:38
ติดต่อ:

Re: ดีไอวาย # 003 ซ่อมบำรุงดุมล้อระบบลูกปืนเม็ด

โพสต์ โดย ตาโจ »

ใครที่ดูแล้วยังไม่เข้าใจ ลองดูคลิปนี้ของต่างประเทศประกอบกันด้วยก็ได้ครับ

ตอบกลับ

กลับไปยัง “อุปกรณ์จักรยานทั่วไป (MTB)”